Celem ochrony gatunkowej jest zachowanie roślin, zwierząt i grzybów m.in. przed utratą siedlisk i miejsc bytowania, zabezpieczenie właściwej puli genetycznej w celu zachowania trwałości różnorodności biologicznej, jak również ochrona całych populacji przed zniszczeniem lub poważnym osłabieniem w wyniku ich wykorzystywania.

Na podstawie przepisów ustawy o ochronie przyrody minister właściwy ds. środowiska, wydaje rozporządzenia w sprawie ochrony gatunkowej roślin, grzybów i zwierząt. Dla każdej z tych grup organizmów zdefiniowany jest katalog zakazów (jak i ewentualnych odstępstw) mających na celu ich stosowną ochronę.

Gatunki obejmuje się ochroną ścisłą lub częściową – ta ostatnia jest mniej restrykcyjna i dopuszcza niektóre czynności wobec gatunków chronionych. W wyniku objęcia gatunku ochroną strefową wyznacza się strefy ochrony.

W szczególnych okolicznościach opisanych w ustawie organy ochrony przyrody (Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska, regionalni dyrektorzy ochrony środowiska) upoważnione są do warunkowego zawieszenia tych zakazów.

Przepisy ochrony gatunkowej uwzględniają zobowiązania Polski zarówno jako kraju członkowskiego w Unii Europejskiej (Dyrektywa „siedliskowa" i Dyrektywa „ptasia"), jak również jako strony licznych konwencji i umów międzynarodowych dot. ochrony gatunkowej (np. Konwencja Waszyngtońska, Konwencja Berneńska).

Kto bez zezwolenia lub wbrew jego warunkom narusza zakazy w stosunku do roślin, zwierząt lub grzybów objętych ochroną gatunkową – podlega karze aresztu albo grzywny.

Aktualne listy gatunków chronionych, jak również obowiązujące zakazy w stosunku do tych gatunków określają następujące rozporządzenia:

1.Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt.

2. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin.
3. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r.  w sprawie ochrony gatunkowej grzybów.

Metody ochrony gatunków

Zgodnie z rozporządzeniami Ministra Środowiska w sprawie ochrony gatunkowej, sposoby ochrony gatunków dziko występujących zwierząt, roślin i grzybów polegają m. in. na:

• zabezpieczaniu ostoi i stanowisk gatunków przed zagrożeniami zewnętrznymi;
• dostosowaniu terminów i sposobów wykonywania prac budowlanych, remontowych i innych do okresów lęgów, rozrodu i hibernacji zwierząt;
• renaturyzacji i odtwarzaniu odtwarzaniu siedlisk,
• przenoszeniu osobników zagrożonych na nowe stanowiska;
• utrzymywaniu lub odtwarzaniu właściwych dla gatunku stosunków wodnych;
• odtwarzaniu oraz zakładaniu nowych zadrzewień śródpolnych;
• budowy sztucznych miejsc lęgowych, wodopojów;
• zapewnieniu drożności cieków będących szlakami migracji, w tym budowy przepławek i kanałów, rozbiórki przeszkód oraz stałej konserwacji istniejących przepławek;
• instalowaniu przejść dla zwierząt pod i nad drogami publicznymi oraz liniami kolejowymi.

Informacje dotyczące gatunków chronionych w Nadleśnictwie Grójec

Gatunki zwierząt podlegające ochronie, występujące w zasięgu Nadleśnictwa Grójec usystematyzowano wg gromad: owady i mięczaki; płazy; gady; ptaki; ssaki.

Ich wykaz  znajduje się BIP Nadleśnictwa w zakładce „Część opisowa Planu Urządzenia Lasu".:

- owady i mięczaki – Tabela 79;

- płazy – Tabela 80;

- gady – Tabela 81;

- ptaki – Tabela 82 i 83;

- ssaki – Tabela 85.

Ogółem w zasięgu terytorialnego działania Nadleśnictwa zaobserwowano 161 gatunków ptaków. Spośród nich 154 to gatunki chronione (4 gatunki podlegają ochronie częściowej), a 7 to gatunki łowne. Ochrony strefowej wymaga 9 gatunków z czego 3 gatunki (o znanej lokalizacji) mają wyznaczone strefy ochronne wokół gniazd. Ponadto 14 gatunków zamieszczono w Czerwonej Księdze, a 42 gatunki zamieszczono w załączniku I Dyrektywy Rady Unii Europejskiej 79/409/EWG z 2 kwietnia 1979 roku w sprawie ochrony dzikich ptaków. Art. 4, pkt. 1tej dyrektywy mówi, że gatunki wymienione w załączniku I będą objęte szczególnymi środkami

ochronnymi, obejmującymi także ich siedliska, mającymi na celu zapewnienie przetrwania i rozrodu tych gatunków w ich obszarze występowania.

W nadleśnictwie wyznaczonych jest 7 stref ochrony miejsc rozrodu i regularnego przebywania chronionych gatunków ptaków (bociana czarnego, bielika i puchacza).

            Najliczniejszą grupę spośród roślin chronionych stanowią rośliny naczyniowe.

Szczegółowe zestawienie roślin chronionych i grzybów, przedstawiono w zakładce „Część opisowa Planu Urządzenia Lasu".:

- chronione  gatunki grzybów, porostów i mięczaków  - Tabela 77;

- chronione gatunki roślin naczyniowych – Tabela 78.

Autor tekstu: Irena Kaleta